Zabezpieczenia budowlane – kluczowe zasady, które musisz znać.

Dlaczego bezpieczeństwo na budowie to nie opcja, tylko obowiązek?

Budowa to nie miejsce na kompromisy. Nawet najlepszy projekt, najszybsze tempo prac i najbardziej zaawansowany sprzęt nie mają znaczenia, jeśli zagrożone jest zdrowie lub życie ludzi. W branży budowlanej każde zaniedbanie może kosztować więcej niż tylko opóźnienie – może kosztować czyjeś życie.

Z danych Głównego Urzędu Statystycznego za 2024 rok wynika, że w Polsce zgłoszono 67 tysięcy osób poszkodowanych w wypadkach przy pracy, co oznacza spadek o 2,4% względem 2023 roku. Trudno zignorować fakty – wypadki wciąż się zdarzają, a wskaźnik wypadkowości (liczba wypadków na 1000 pracujących) wynosi 4,80.¹

Jeśli spojrzymy wyłącznie na sektor budowlany, sytuacja staje się jeszcze poważniejsza:

• 463 osoby zostały poszkodowane w wypadkach podczas pracy na budownictwie,
• w tym aż 49 zginęło, a 125 doznało ciężkich obrażeń ciała.²

Jakie są najczęstsze przyczyny tych wypadków? W 2024 roku najczęstszą przyczyną wypadków było nieprawidłowe zachowanie się pracownika – odpowiadało za 42,3% wszystkich przypadków. Ale winę ponoszą nie tylko ludzie – równie często problemem okazuje się brak odpowiedniego sprzętu zabezpieczającego, chaotyczna organizacja pracy, pośpiech i ignorowanie zasad BHP.³  Te liczby pokazują jedno – zabezpieczenia budowlane nie mogą być dodatkiem do planu, ale jego fundamentem. Bezpieczeństwo i higiena pracy na budowie to fundament każdej odpowiedzialnej inwestycji – nieprzestrzeganie norm może prowadzić do poważnych konsekwencji prawnych i finansowych.

Zabezpieczenia budowlane – kto odpowiada za bezpieczeństwo na budowie?

Na placu budowy nie ma miejsca na domysły, kto za co odpowiada. Przepisy jasno precyzują, że zabezpieczenia budowlane to nie tylko sprawa jednej osoby, ale efekt współdziałania kilku kluczowych ról. Inwestor zapewnia spełnienie obowiązków poprzez organizację procesu budowlanego.

Plan BIOZ sporządza kierownik budowy przed rozpoczęciem robót na podstawie informacji BIOZ od projektanta (dla robót szczególnie niebezpiecznych, ≥30 dni i ≥20 osób jednocześnie lub >500 osobodni). Podstawa: Prawo budowlane – t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 418.

Pracodawca, zgodnie z art. 207 §1 i §2 Kodeksu pracy, ponosi pełną odpowiedzialność za zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy – niezależnie od tego, czy wyznaczył do tego konkretne osoby, czy służby BHP. To on odpowiada za wyposażenie pracowników w odpowiednie środki ochrony indywidualnej, prowadzenie szkoleń, wdrażanie procedur bezpieczeństwa, a także kontrolę ich przestrzegania.⁴

Kierownik budowy z kolei, działając w imieniu wykonawcy, musi nadzorować realizację prac zgodnie z przepisami BHP. Jego podstawowe obowiązki są wymienione w art. 22 ustawy Prawo budowlane – obejmują one m.in. koordynowanie działań zapobiegających zagrożeniom bezpieczeństwa i zdrowia, organizację budowy w sposób zgodny z projektem i przepisami, a także nadzór nad stosowaniem środków ochrony przez pracowników.⁵

Wreszcie – pracownicy. Zgodnie z art. 211 Kodeksu pracy, są zobowiązani do przestrzegania przepisów i zasad BHP, korzystania z przydzielonych zabezpieczeń i środków ochrony indywidualnej, a także do niezwłocznego informowania przełożonych o zagrożeniach lub nieprawidłowościach.⁶

Środki ochrony zbiorowej BHP a zasady bezpieczeństwa na budowie.

Czym są środki ochrony zbiorowej (ŚOZ) i kiedy należy je stosować

Na każdej budowie obowiązuje hierarchia działań: najpierw eliminujemy zagrożenia u źródła i ograniczamy je organizacyjnie, następnie stosujemy środki ochrony zbiorowej (ŚOZ); środki ochrony indywidualnej (ŚOI) są ostatnią linią lub uzupełnieniem, gdy ŚOZ są niemożliwe lub niewystarczające.

ŚOZ to rozwiązania techniczne chroniące jednocześnie wiele osób, m.in. rusztowania i pomosty z pełnymi pomostami roboczymi, systemy zabezpieczeń krawędzi (poręcz górna, poręcz pośrednia, bortnica ≥ 0,15 m), siatki bezpieczeństwa, osłony maszyn oraz wygrodzenia/ogrodzenia stref niebezpiecznych.

Na budowie stosujemy więc:

• Rusztowania i pomosty z poręczami i fartuchami (krawężnikami),
• Barierki ochronne wokół wykopów i krawędzi stropów (barierki ochronne City, barierki plastikowe)
• Siatki ochronne pod otworami i miejscami pracy na wysokości.⁷
• Ogrodzenia tymczasowe – pełne (ogrodzenia pełne Smart) i ażurowe (ogrodzenia ażurowe Mobilt) oraz alternatywy dla ogrodzeń z blachy trapezowej
• Systemy zabezpieczeń krawędzi (system zabezpieczeń krawędzi EPS)
• Schody tymczasowe, schody do kontenerów
• Tymczasowe klatki schodowe
• Podesty rozładunkowe

Urządzenia ochronne, które fizycznie oddzielają pracownika od zagrożenia:

• osłony na maszyny i urządzenia – np. na piły, taśmociągi czy obrabiarki,
• bariery wokół stref niebezpiecznych – np. ogrodzenie pełne Smart, barierki ochronne City, ogrodzenia panelowe OBS, ogrodzenia ażurowe Mobilt, tymczasowe schody stalowe TAS, tymczasowe spiralne schody SST, tymczasowe klatki schodowe TAS, tymczasowe schody aluminiowe TAS, barierki plastikowe, systemy antyupadkowe,
• systemy wentylacji – które usuwają pyły, gazy i opary, chroniąc drogi oddechowe.

Środki techniczne – reagują, zanim wydarzy się wypadek:

• alarmy i sygnalizatory – dźwiękowe, świetlne lub mieszane,
• automatyzacja – czyli roboty i linie produkcyjne, które ograniczają kontakt z zagrożeniem,
• zabezpieczenia przed awariami – np. systemy monitorowania, zawory bezpieczeństwa.

Organizacyjne środki ochrony – czyli porządek i gotowość do ewakuacji:

• procedury awaryjne – co robić, gdy coś pójdzie nie tak,
• plany ewakuacji – z wyznaczonymi drogami i osób odpowiedzialnych za koordynację, sprawdzenie stref, otwarcie wyjść i kontrolę stanu osobowego,
• szkolenia BHP – bo świadomy pracownik to bezpieczny pracownik.

A co z hałasem? On też bywa zbiorowym zagrożeniem. Tu pomagają:

• izolacje akustyczne i kabiny dźwiękochłonne,
• cichsze maszyny i tłumiki hałasu,
• wykładziny i panele wygłuszające,
• podział przestrzeni na strefy ciche i głośne,
• rotacyjna organizacja pracy i edukacja nt. ochrony słuchu.⁸

Za każdym hełmem, barierką i znakiem stoi realne życie – bezpieczeństwo i higiena pracy na budowie to nie procedury, to troska o ludzi.

ŚOI w praktyce – przykłady środków ochrony indywidualnej w miejscu pracy

Nie każdą dziurę da się ogrodzić, nie każdą strefę osłonić siatką. I właśnie wtedy wchodzą do gry środki ochrony indywidualnej – czyli kaski, rękawice, uprzęże, gogle i cała reszta, którą nosimy na sobie. Zgodnie z Rozporządzeniem w sprawie ogólnych przepisów BHP – pracodawca zapewnia ŚOI swoim pracownikom; osoby trzecie przebywają na terenie budowy w wymaganych ŚOI zgodnie z zasadami organizatora robót.⁹

Do podstawowego zestawu ŚOI na budowie należą:

• Kask ochronny – chroni przed uderzeniem od góry i spadającymi przedmiotami
• Obuwie ochronne, z podeszwą antyprzebiciową i antypoślizgową
• Rękawice dostosowane do rodzaju prac (cięcie, prace montażowe, przenoszenie materiałów)
• Ochrona wzroku i słuchu – okulary, nauszniki lub wkładki przeciwhałasowe
• Okulary ochronne, gogle, osłony twarzy, maski – stosowane podczas cięcia, szlifowania, spawania, przy pracy z chemikaliami i materiałami pylącymi
• Kombinezony, kurtki, spodnie, ochraniacze – stosowane w zależności od warunków atmosferycznych, kontaktu z wodą, substancjami chemicznymi, gorącem lub zimnem
• Nauszniki, hełmy przeciwhałasowe, wkładki douszne – niezbędne przy pracy w hałasie przekraczającym 80 dB(A) (niższa wartość działania), a ich stosowanie jest obowiązkowe od 85 dB(A) (wyższa wartość działania).
• Szelki bezpieczeństwa, uprzęże, linki asekuracyjne, amortyzatory, urządzenia samohamowne – obowiązkowe powyżej 1 m, jeśli nie ma zabezpieczenia zbiorowego (np. balustrady)
• Uprzęże bezpieczeństwa i linki asekuracyjne przy pracach na wysokości.¹⁰
  Sprzęt chroniący przed upadkiem podlega przeglądom okresowym przez kompetentną osobę, zwykle co 12 miesięcy (PN-EN 365) oraz kontroli użytkownika przed każdym użyciem.

Przeglądy techniczne – obowiązek, nie formalność

W świetle przepisów, za stan techniczny zabezpieczeń tymczasowych odpowiada kierownik budowy – to on, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z 6 lutego 2003 r., ma obowiązek organizować pracę tak, by była bezpieczna. A to oznacza m.in. regularne kontrole zabezpieczeń zbiorowych: poręczy, siatek, ogrodzeń, daszków ochronnych. Jeśli nie robi tego sam – musi wyznaczyć osobę odpowiedzialną i dopilnować, by miała do tego kompetencje.

Nie istnieje odgórna norma określająca, co ile godzin należy kontrolować barierki, ogrodzenia , systemy zabezpieczeń krawędzi jednak obowiązuje prosta zasada – należy je sprawdzać codziennie, po każdych zmianach konstrukcyjnych oraz po wystąpieniu ekstremalnych warunków pogodowych, takich jak silny wiatr. Nie każdą bieżącą kontrolę wpisuje się do dziennika budowy – dopuszczalne jest udokumentowanie ich w kartach kontroli, protokołach lub rejestrach. Dzięki temu w razie incydentu można jednoznacznie ustalić, czy zawiódł czynnik ludzki, czy techniczny.¹¹

Nawet przy doskonałym sprzęcie i doświadczonym zespole, zaniedbanie kwestii związanych z bezpieczeństwem i higieną pracy na budowie może zagrozić realizacji całej inwestycji.

Wypożyczanie zabezpieczeń na budowę – czyli jak budować bezpieczniej, mądrzej i bez zbędnych kosztów

Wypożyczanie zabezpieczeń na budowę to dziś nie tylko wygoda, ale często jeden z kluczowych elementów dobrze zorganizowanego placu budowy. W czasach, gdy bezpieczeństwo pracy, zgodność z normami prawnymi i elastyczne zarządzanie budżetem są równie ważne jak sama technologia budowlana, wynajem tymczasowych systemów zabezpieczających staje się realną odpowiedzią na potrzeby inwestorów, wykonawców i kierowników budów.

TLC Rental działa właśnie w tym obszarze – oferuje rozwiązania, które pomagają zabezpieczyć teren budowy i ludzi, bez konieczności inwestowania w zakup często kosztownego sprzętu. W ich ofercie znajdują się m.in. ogrodzenia tymczasowe (pełne i ażurowe), systemy zabezpieczenia krawędzi (np. barierki ochronne), schody tymczasowe czy podesty rozładunkowe. Ale sednem nie jest tylko sam sprzęt – ważne jest to, że firma oferuje też kompleksowe wsparcie: doradztwo techniczne, montaż i demontaż, transport, a także zgodność wszystkich rozwiązań z obowiązującymi normami bezpieczeństwa, takimi jak PN-EN 13374+A1:2019.  

Zakup zabezpieczeń – inwestycja, która zwraca się szybciej, niż myślisz

Choć wypożyczanie zabezpieczeń budowlanych to świetne rozwiązanie w przypadku krótkoterminowych projektów, to przy większych inwestycjach lub dla firm realizujących budowy regularnie – zakup własnych systemów zabezpieczających to długofalowa oszczędność. Własne barierki, schody tymczasowe czy ogrodzenia to niezależność od dostępności sprzętu, pełna kontrola nad terminami oraz możliwość szybkiego reagowania na potrzeby na budowie. 

Inwestorzy i wykonawcy, którzy decydują się na zakup, zyskują nie tylko w wymiarze finansowym. Posiadanie sprawdzonych, zgodnych z normami systemów to także lepsze planowanie pracy, szybsze odbiory i mniej stresu przy kontroli BHP. Kierownicy budów mogą z wyprzedzeniem zaplanować wszystkie zabezpieczenia, bez obaw o logistykę czy braki magazynowe.

Zadbaj o bezpieczeństwo swojej budowy już dziś. Skontaktuj się z naszym zespołem, by dobrać optymalne zabezpieczenia – do wynajęcia lub zakupu.

¹ https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/rynek-pracy/warunki-pracy-wypadki-przy-pracy/wypadki-przy-pracy-w-2024-r-dane-wstepne,3,58.html
² Ibidem
³ Ibidem
⁴ https://www.ciop.pl/CIOPPortalWAR/appmanager/ciop/pl?_nfpb=true&_pageLabel=P34800140991457100452543&html_tresc_root_id=10118&html_tresc_id=10245&html_klucz=10118&html_klucz_spis=  [18.05.2025]
⁵ https://www.prawo.pl/akty/dz-u-2002-151-1256%2C16981681.html
⁶  Ibidem
⁷ Ibidem
⁸ https://www.bhp-ciolka.com.pl/srodki-ochrony-zbiorowej/ [21.05.2025]
⁹ https://arslege.pl/obowiazek-dostarczenia-pracownikowi-srodkow-ochrony-indywidualnej/k10/a1471/ [18.05.2025]
¹⁰ https://lexlege.pl/rozporzadzenie-ministra-infrastruktury-w-sprawie-bezpieczenstwa-i-higieny-pracy-podczas-wykonywania-robot-budowlanych/ [18.05.2025]
¹¹  https://dziennikustaw.gov.pl/du/2003/s/47/401? [18.05.2025]